Assistive technology – jak dostosować stronę do technologii wspomagających?

Dla milionów osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, nawigacja po sieci może stanowić pewne wyzwanie. Technologie wspomagające, takie jak czytniki ekranowe czy programy powiększające, umożliwiają osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z zasobów cyfrowych. Jednak aby narzędzia te spełniały swoją rolę, strony internetowe muszą być zaprojektowane z myślą o dostępności.

Dostosowanie stron internetowych do potrzeb wszystkich użytkowników nie tylko rozszerza zasięg i funkcjonalność serwisu, ale jest także wymogiem prawnym w wielu krajach. Standardy WCAG zostały opracowane, aby ułatwić twórcom treści cyfrowych projektowanie z myślą o dostępności. Przestrzeganie tych wytycznych pomaga zapewnić, że każdy – niezależnie od swoich możliwości – może korzystać z zasobów internetowych.

W niniejszym artykule omówimy sposoby na dostosowanie strony do technologii wspomagających, zaczynając od zrozumienia różnego rodzaju technologii po konkretne techniki i najlepsze praktyki w projektowaniu i testowaniu stron.

Assistive technology – co to jest?

Technologia wspomagająca – definicja

Assistive technology (technologia wspomagająca) to termin używany do opisania szerokiego zakresu urządzeń, systemów oraz usług, które wspierają osoby z niepełnosprawnościami w codziennym funkcjonowaniu, edukacji, pracy czy w dostępie do cyfrowych mediów. Dzięki technologii wspomagającej osoby z różnego rodzaju ograniczeniami mogą zwiększyć swoją niezależność, poprawić jakość życia oraz przełamywać bariery komunikacyjne.

Technologia wspomagająca obejmuje każde urządzenie, oprogramowanie lub sprzęt, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami w wykonywaniu funkcji, które mogłyby być dla nich trudne lub niemożliwe do realizacji. Definicja ta obejmuje zarówno proste narzędzia, takie jak lupy elektroniczne, jak i bardziej zaawansowane technologie, takie jak zaawansowane czytniki ekranowe i oprogramowania sterowane głosem.

Narzędzia assistive technology

Narzędzia technologii wspomagającej mogą być klasyfikowane w zależności od potrzeb, które mają zaspokajać:

• Technologie wspomagające komunikację (AAC, czyli Augmentative and Alternative Communication): urządzenia i systemy, które pomagają osobom z trudnościami w komunikacji werbalnej, np. aplikacje do komunikacji za pomocą symboli lub tekstów.
• Technologia dla osób z dysfunkcjami wzroku: programy czytające lub powiększające ekran, aplikacje konwertujące tekst na mowę, a także monitory brajlowskie.
• Technologia dla osób z dysfunkcjami słuchu: aparaty słuchowe, napisy w telewizji czy teatrze, a także aplikacje rozpoznające dźwięki.
• Urządzenia wspomagające mobilność: wózki inwalidzkie, chodziki, protezy, a także systemy monitorowania i sterowania środowiskiem dla osób z ograniczoną mobilnością.
• Technologia wspomagająca funkcje poznawcze: specjalistyczne aplikacje i programy wspierające organizację, planowanie, przypominanie o zadaniach, czy naukę dla osób z trudnościami poznawczymi.

Zasady dotyczące dostępności strony

Wytyczne WCAG

Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) to międzynarodowe standardy, które określają, jak uczynić treści internetowe bardziej dostępnymi dla osób z niepełnosprawnościami. Wytyczne te są podzielone na trzy poziomy zgodności: A (najniższy), AA (średni) i AAA (najwyższy). Osiągnięcie zgodności na poziomie AA jest zwykle zalecane jako standard dla większości stron internetowych.

Podstawowe zasady WCAG są zorganizowane wokół czterech głównych zasad, które stanowią fundament dla dostępności:

1. Postrzegalność (Perceivable): Informacje oraz elementy interfejsu użytkownika muszą być prezentowane użytkownikom w taki sposób, aby mogły być przez nich dostrzeżone. Oznacza to, że informacje nie mogą być niewidoczne dla wszystkich zmysłów użytkownika. Przykłady obejmują:
   • Zapewnienie tekstów alternatywnych dla treści graficznych.
   • Użycie odpowiednich kolorów i kontrastu.
   • Zapewnienie, że treści audio i wideo są dostępne w formie wizualnej i tekstowej.
2. Funkcjonalność (Operable): Elementy interfejsu i nawigacja muszą być funkcjonalne, co oznacza, że użytkownicy muszą być w stanie operować interfejsem (np. nawigacja musi być możliwa za pomocą klawiatury).
   • Zapewnienie, że wszystkie funkcje interaktywne są dostępne z poziomu klawiatury.
   • Zapewnienie wystarczającej ilości czasu na przeczytanie lub podjęcie interakcji z treścią.
3. Zrozumiałość (Understandable): Informacje oraz operowanie interfejsem muszą być zrozumiałe.
   • Jasne i proste instrukcje.
   • Przewidywalne działanie elementów interfejsu.
   • Pomoc w unikaniu błędów oraz ich łatwe korygowanie.
4. Solidność (Robust): Treść musi być na tyle solidna, aby mogła być bez problemu interpretowana przez osoby z różnorodnymi ograniczeniami, jaki i przez narzędzia technologii wspierającej.
   • Kompatybilność z różnymi czytnikami ekranu i innymi narzędziami pomocniczymi.
   • Stosowanie standardów i najlepszych praktyk w kodowaniu.

Więcej na temat dostępności strony i wytycznych WCAG przeczytasz w naszym artykule:

WCAG 2.1 – czym są wytyczne dotyczące dostępności stron internetowych?

czytaj więcej

Dostosowanie strony pod kątem dostępności

Dostosowanie strony internetowej do potrzeb osób korzystających z technologii wspomagających jest kluczowym krokiem w kierunku stworzenia bardziej inkluzywnego internetu. Poniżej przedstawiamy cztery główne obszary, na które należy zwrócić szczególną uwagę przy projektowaniu i rozwijaniu stron internetowych.

Struktura i budowa HTML

Struktura HTML powinna być logiczna i semantycznie poprawna, co nie tylko wspiera pozycjonowanie SEO, ale również ułatwia nawigację z wykorzystaniem technologii wspomagających. Ważne jest stosowanie odpowiednich elementów HTML do opisu treści, co pomaga w interpretacji struktury strony przez czytniki ekranu.

• Zastosowanie adekwatnych tagów: Tagi takie jak <header>, <footer>, <article> i <nav> określają strukturę i ułatwiają orientację na stronie.
• Znaczniki ARIA: Atrybuty Accessible Rich Internet Applications (ARIA) pomagają określić role i właściwości elementów interfejsu, które nie są jasno wyrażone przez samą semantykę HTML.
• Nagłówki i hierarchia: Prawidłowe stosowanie nagłówków (<h1> do <h6>) organizuje treść w czytelne sekcje, które są łatwiejsze do zrozumienia i nawigowania.

Nawigacja strony

Odpowiednio sformułowana nawigacja jest kluczowa dla użytkowników korzystających z różnych technologii wspomagających, aby mogli efektywnie poruszać się po stronie.

• Klawiatura: Nawigacja po stronie powinna być w pełni obsługiwana z pomocą klawiatury. To oznacza, że każda interakcja dostępna za pomocą myszki, musi być dostępna również z poziomu klawiatury.
• Skip Links: Linki umożliwiające pominięcie bloków treści do kluczowych sekcji strony, takich jak główne menu czy zawartość, są szczególnie pomocne dla osób korzystających z czytników ekranu.

Interfejs użytkownika

Interfejs użytkownika powinien być intuicyjny i przemyślany, z uwzględnieniem dostępności na każdym etapie projektowania.

• Kontrola czasu: Zapewnienie użytkownikom możliwości kontroli nad wszelkimi elementami, które mają ograniczenia czasowe.
• Unikanie automatycznie odtwarzanych treści: Zapewnienie, że treści multimedialne nie odtwarzają się automatycznie, co może dezorientować lub przeszkadzać niektórym użytkownikom.
• Etykiety i instrukcje: Wszystkie formularze i elementy interaktywne powinny być jasno opisane, i opatrzone odpowiednimi etykietami i instrukcjami.
• Reakcje na działania użytkownika: Wszystkie podjęte przez użytkownika interakcje powinny być potwierdzane przez system w sposób dostępny, np. poprzez komunikaty tekstowe lub dźwiękowe.

Media i obrazy

Multimedia i grafiki na stronie wymagają szczególnej uwagi, aby były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.

• Teksty alternatywne: Każdy obraz powinien posiadać tekst alternatywny opisujący jego treść lub funkcję.
• Transkrypcje i napisy dla multimediów: Filmy i nagrania audio powinny mieć dostępne transkrypcje lub napisy.
• Audiodeskrypcja: Dodawanie ścieżki dźwiękowej do multimediów wizualnych, która opisuje kluczowe elementy, jest istotne dla osób niewidomych.

Testowanie dostępności

Testowanie dostępności jest kluczowym etapem w procesie wdrażania i utrzymania dostępności stron internetowych. Ma na celu identyfikację i naprawę problemów z dostępnością, które mogą utrudniać użytkownikom z niepełnosprawnościami korzystanie z witryny. Proces ten obejmuje zarówno testy automatyczne, jak i ręczne, oraz zaangażowanie użytkowników z niepełnosprawnościami w testowanie użytkowe.

Automatyczne narzędzia do testowania dostępności

Automatyczne narzędzia mogą w krótkim czasie przeskanować stronę internetową pod kątem standardowych problemów z dostępnością. Obejmują one:

1. Wtyczki i rozszerzenia przeglądarek: Takie jak Axe czy WAVE, które mogą być łatwo zintegrowane z przeglądarką i stosowane do przeprowadzania audytów dostępności na żywo.
2. Specjalistyczne oprogramowania: Oprogramowanie, które może przeprowadzać bardziej złożone analizy i symulować różne technologie wspomagające.

Te narzędzia są przydatne do szybkiego identyfikowania problemów, takich jak brak tekstów alternatywnych dla obrazów, problemy z kontrastem kolorów, czy błędy w semantyce HTML. Jednakże, nie są one w stanie wykryć wszystkich kwestii, zwłaszcza tych związanych z bardziej subtelnymi aspektami użytkowania.

Testowanie ręczne

Ręczne testowanie jest niezbędne do głębszej analizy dostępności i powinno być przeprowadzane przez doświadczonych testerów. Obejmuje ono:

1. Nawigacja za pomocą klawiatury: Zweryfikowanie czy wszystkie interaktywne elementy są dostępne przy użyciu wyłącznie klawiatury.
2. Testowanie z czytnikami ekranu: Użycie czytników ekranu pozwoli zrozumieć, jak treści są odbierane przez osoby niewidome.
3. Sprawdzenie dostępności formularzy: Testowanie, czy formularze są łatwe w wypełnianiu i czy błędy są komunikowane użytkownikom w zrozumiały sposób.
4. Dostosowanie do ustawień: Testowanie dostosowania do różnych ustawień użytkownika, takich jak różne rozmiary czcionek, kontrasty kolorów, czy tryby redukcji ruchu.

Podsumowanie

Tworzenie dostępnych stron internetowych jest kluczowym elementem nowoczesnego projektowania webowego, które służy zwiększeniu inkluzji i dostępności cyfrowej dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. Rozpoczynając od zrozumienia technologii wspomagających, przez stosowanie wytycznych WCAG, po praktyczne kroki w projektowaniu i testowaniu, każdy aspekt dostępności wymaga starannej uwagi i wdrożenia.

Dostosowanie strony do potrzeb użytkowników z różnymi ograniczeniami nie tylko stanowi dopełnienie wymogów prawnych, ale również poprawia ogólną użyteczność i satysfakcję z korzystania z zasobów cyfrowych. Testowanie dostępności, zarówno automatyczne, jak i ręczne jest niezbędne do utrzymania i poprawy dostępności stron internetowych. Zatem, niezależnie od tego, czy jesteś projektantem, programistą czy właścicielem strony, pamiętaj, że dostępność jest procesem ciągłym, który wymaga stałego zaangażowania i adaptacji do rozwijających się technologii oraz potrzeb użytkowników.